(Hình chụp của Quỳ)
Tôi sinh ra ở một xứ sở không có bốn mùa xuân hạ thu
đông . Thành phố tôi lớn lên quanh năm chỉ thấy xanh ngắt màu thông
.
Vào độ thu về tại những nơi khác , Dalat chỉ có sương mù và
heo heo gió lạnh của những ngày đầu tựu trường . Hoặc những đợt mưa dầm ảnh
hưởng bão rơi rớt từ những vùng biển xa .Thi thoảng thấy được vài màu úa
trên cây hoa anh đào , nhưng loại cây này cũng không ở cùng nhau nhiều
trong thành phố , nên tôi chỉ thấy mùa thu qua tranh ảnh.
Những năm bắt đầu phải đi học xa nhà , tôi đã thấy được cảnh
rừng thay lá trên những đồn điền cao su dọc con đường gần đến đến Saigon
. Những hàng cây thẳng tắp , dài hun hút , chấm dứt bằng một ô nắng nhỏ
đàng tít xa . Rặng lá vàng thành những vết màu quét theo tốc độ của xe
chạy , đưa tôi đến mong ước một ngày nào đó được đặt chân đến một khu rừng đang
vào thu .
Dù với cảnh thu hiếm hoi được nhìn tận mắt , tôi vẫn quyết
định sẽ chọn mùa thu là mùa yêu thích nhất trong năm. Có lẽ do ảnh hưởng của
tiểu thuyết và phim ảnh tôi đã nhồi nhét trong đầu.
Tôi đặt chân đến Bỉ vào tháng 3 vài chục năm trước . Trên
đường rời phi trường về nhà , tôi hân hoan thu vào mắt mình những dáng cây trơ
trụi y như những tấm thiệp Noel và bầu trời xám chì,( niềm hãi hùng của
ông anh qua đây du học đã từ lâu) . Trời vẫn còn đổ lạnh . Lúc đó mới thấu hiểu
thế nào là cái lạnh đến cắt da khi ở trong căn biệt thự của ông anh , nơi
những lò sưởi điện không đủ sưởi ấm tất cả các phòng . Tôi đứng trước khung cửa
sổ của phòng khách , ngắm những chậu penssée tươi tắn khoe những bông hoa
như những nét cười trên khuôn mặt , tự hỏi sao hoa còn tươi được trong cái lạnh
rút người đến thế . Những căn nhà hàng xóm đối diện có vườn tược tuy trơ trụi
mùa đông , nhưng đã được thu dọn gọn gàng , còn lượn lờ làn khói trên mái
nhà từ những lò sưởi , gợi trong tôi một chút se lòng khi nghĩ đến quê hương
vừa rời bỏ với hoạt cảnh chia tay đẫm nước mắt giữa kẻ ở lại và người đi ,
người đi dạo ấy , là không có ngày về . Nghĩ mình như cánh chim trời , chỉ nhờ
một chuyến bay xa , đã được ở trong một đất nước khác , khung cảnh khác , không
thể không thấy tương lai còn mịt mùng trước mắt .
Đó cũng là lần đầu tiên vợ chồng ông anh tôi dẫn cả nhà đi
dạo trong rừng Halle . Rừng khoe cảnh trơ trụi , với thảm lá khô của mùa thu
năm trước , chưa thấy mầm xanh ló đầu lên ở đâu . Cả những cây dương xỉ , điển
hình cho đợt tiến hóa đầu tiên cho thảm thực vật của sự sống của trái đất , như
bài học xưa kia ở trường sinh lý sinh hóa , vẫn ngã gục với những cành lá nâu
đen . Rừng êm đềm và trật tự , cho tôi cảm giác thân quen với Dalat
nhờ những đám thông um tùm xanh ngắt ở bìa rừng , dù vẫnkhông phải là
loài thông ba lá.
Cuộc sống của những năm tháng tiếp theo kéo chúng tôi quay
cuồng , bận tíu tít để gầy dựng một tương lai mới . Những lúc rảnh rang tận
hưởng cảnh lạ xứ người , chỉ giới hạn trong những lần thăm viếng những công
viên , những ô xanh trên bản đồ thành phố của bà chị sưu tầm . Hoặc quẩn quanh
ở Halle , nơi có căn nhà của ba má tôi , điểm hội tụ cho những bữa ăn tối thứ
bẩy cùng con đường đi dạo dưới dòng kinh nối liền Bruxelles và Charleroi ở gần
đó.
Lạ lùng , trong hồi tưởng của tôi về những tháng năm ấy ,
không có một ấn tượng nào ghi lại về những mùa thu đã đi qua . Có lẽ vài chục
năm trong chế độ đổi đời , cho tôi một cái nhìn khác về chung quanh. Chúng tôi
không hề bị thiếu thốn trong những năm sau giải phóng , nhưng chúng tôi đã nhìn
thấy sự cùng cực chung quanh . Nên ở đây , tôi choáng lộn với những đường phố
trật tự , những dòng xe như đèn kéo quân , thi thoảng mới nghe thấy một tiếng
còi , không ầm ĩ náo nhiệt bởi tiếng động cơ cộng thêm tiếng bóp kèn liên
tục như ở quê nhà . Những khu nhà cao tầng tân tiến , thường là nền cho tôi
trong những bức hình chụp tượng trưng cho đất nước tạm dung. Và hoa lá bạt ngàn
của mùa xuân , trong công viên , trên đường phố , trên các balcon nhà cửa ,
trong những khu vườn , vẫn kéo bước chân tôi đi ngắm nhìn không chán mắt . Mùa
hạ còn đặc biệt hơn với mặt ánh sáng mặt trời đến cả 10 giờ tối; gặp những
hôm trời đẹp , có thể ngồi ngoài vườn rất khuya để tán gẫu , tuyệt vời hơn nữa
là chả thấy bóng dáng muỗi mòng đến quấy rầy những đêm dài như thế . Mùa đông ,
hăm hở rượt đuổi theo tuyết rơi , kéo cả Ba Má đi ngắm khung cảnh phủ màu áo
trắng , kể cả tìm đến các bờ dốc ở sườn đồi trong các công viên để say mê theo
tốc độ lao xuống của những xe trượt tuyết của trẻ con .Hương xưa của phiên chợ
cuối năm tại Dalat còn tìm lại được qua khu kermesse của thành phố với
những trang trí và các bản nhạc Noel , cùng mùi bánh bột chiên tỏa ra thơm ngát
trong không gian.
Mùa thu , trong ký ức tôi chỉ là những lần vào rừng tìm hạt
dẻ về nướng , mắt cúi xuống đất để tìm , có ngẩng lên cao , thì cũng để
định hướng lá hạt dẻ đang nằm trên cây nào để đến dưới gốc cho nhanh ! Cũng có
đi dạo trong rừng , nhưng màu lá rừng đổi sắc , như thiên nhiên tung ra hào
phóng những đám pháo hoa , không cho tôi cảm giác hài lòng vì đã đạt được một
ước mơ thuở thiếu thời.
Chỉ đến khi cuộc sống ổn định hơn , có thì giờ thong thả hơn
, tôi mới thấy xôn xao khi nhìn lịch thấy là ngày bắt đầu của mùa thu
Trước hết là màu nắng xiên của mặt trời xuống thấp , điển
hình của những đất nước nằm trên phương bắc . Những hôm trời có mây , tôi đã
ngắm nhìn không chán mắt màu tím thẫm , chuyển sang ửng đỏ , rồi xuất hiện màu
cam , cuối cùng là những đám mây vàng óng tươi tắn báo hiệu bình minh . Cả một
khung cảnh rực rỡ trên ngay cả những nóc nhà của thành phố , không cần phải ở
giữa một thiên nhiên mênh mông . Màu nắng vàng đặc biệt theo tôi cả ngày , có
quấy rầy lúc lái xe thật đấy , nhưng gợi nhớ trong tôi những lần lên sân cù
Dalat , tình cờ thấy màu nắng ấy trải dài trên những triền cỏ nâu.
Chiều tà , rất sớm , khoảng 6 giờ , lại là một cảnh khác .
Nắng chỉ còn trên đầu ngọn cây , chia không gian làm hai cảnh sắc , phía dưới
đã là bóng dâm , chỉ còn trên cao màu nắng tô thêm ánh vàng óng cho hàng cây
vào thu . ,
Nắng chiều lung linh trên lá , lấp lánh như ánh phản chiếu
của mặt trời trên mặt nước hơi gợn sóng . Tôi như nghe được cả ngàn tiếng
chuông phong linh đang reo lanh canh trong không gian , như lời chào giã
biệt đợt nắng cuối cùng cho một ngày . Đi dạo những buổi chiều như thế , mới thấm
thế nào là tâm tư lắng đọng , cứ thấy nao lòng vì những điều chưa hẳn có duyên
cớ .
Và tôi nghĩ , tâm trạng này , chắc chỉ có ở những người tuổi
đời bắt đầu bước vào tuổi xế chiều như tôi , đi theo những bước chân mình , là
những hồi tưởng về tháng ngày qua . Tương lai nhìn tới , cũng chỉ còn là những
tính toán không còn sôi động nữa.
Tôi đi trong khu rừng Foret de Soignes , cũng là những hàng
cây được trồng thẳng tắp , cũng thấy những ô nắng nằm xa xa ở cuối con đường .
Cảnh trí y hệt mùa thu được vẽ trong những bức tranh "sến" bên quê
nhà . Lúc nào cũng phải là một cặp tình nhân đi dạo dưới màu lá vàng . Cảnh
thật ở đây cũng vậy , đầy những người đi dạo , đầy những họa sĩ cố nắm bắt sắc
màu trên bức tranh của mình , đầy những người lăm lăm máy ảnh như tôi , tìm
cách ghi lại nhưng nét độc đáo của thiên nhiên trao tặng . Khó lắm , theo cảm
nhận của mỗi người , làm sao diễn tả được hết cái đẹp trong từng chiếc lá vàng
như thế.
Trước cổng nhà tôi , vừa được trồng một cây maple . Cây còn
bé , lá cây cũng bé oặt . Cũng có đổi màu lá , nhưng chả hùng tráng tí nào ,
chả tạo được cảnh thu cho đường phố . Lại thêm vài trận gió , thì đã trơ trụi
cành . Trong vườn nhà đồng quê , những cây cho bóng mát thì lá khô đen rồi rụng
xuống , cộng với lá rơi từ những cây của hàng xóm , chỉ thấy một cảnh quét lá
đến phờ phạc cả người , mất cả thơ mộng !
Mùa thu những năm sau này còn được nhớ tới qua ngày lễ Các
thánh vào đầu tháng 11 . Những chậu hoa cúc đủ màu sắc được bày bán khắp nơi .
Thiên hạ mua chúng một cách hào phóng để đi viếng mộ người thân . Mỗi lần đi
qua các nghĩa trang vào dịp này , thấy hoa bạt ngàn bên cạnh các mộ chí , làm
mất đi vẻ ảm đạm của nơi đây . Ba Má tôi mất đi , tro được rải ra biển , mong
rằng sẽ theo biển khơi quay lại được chốn quê nhà . Dịp này , chúng tôi mang
hoa ra biển , tính toán giờ giấc thủy triều lên xuống để tung những bó hoa
thân tặng cho sóng nước cuốn đi . Có năm hoa quẩn quanh trên bờ , không
nỡ rời những ghềnh đá của bờ đê , có năm hoa trôi ngược lại vào bờ , nằm tơi tả
khiến chúng tôi thấy quặn thắt trong lòng như Ba Má không còn ở đó chờ đón
chúng tôi . Năm nay , hiếm hoi được một ngày đẹp trời . Biển vẫn xám ngắt ,
nhưng bầu trời rất xanh cùng những tia nắng ấm khiến chúng tôi tưởng như mình
đang ở giữa mùa hè , và những bó hoa tung ra , được sóng nước êm ả cuốn ra khơi
, thấy an lòng hơn .
Thế đấy , sẽ còn có dịp đếm những mùa thu trôi qua trong
cuộc đời , đến giờ , trong hồi tưởng của tôi , không thấy hối tiếc những thời
gian đã trôi qua , chỉ mong rằng tương lai sẽ vẫn là như thế mãi , tre già măng
mọc , luật sinh tồn của đời sống , thấy lòng êm ả hơn trong sắc lá đổi màu .
thấy những chiếc lá cuối cùng còn trên cây , tự nhủ , ráng chờ cho đến mùa xuân
, hoa lá sẽ đâm chồi nẩy lộc ....
(11/10/2014)