Tumbleweed: MÙA THU ĐAN ÁO

Cách đây không lâu , , Quỳ sau khi thu dọn căn phòng của Má ngoài hàng mang về cho tôi một túi xách đầy len và kim đan . Nhìn thấy túi xách với hiệu Phildar bên ngoài , một hãng bán len nổi tiếng của Pháp , trước kia cũng có nhiều gian hàng ỏ Bỉ , bỗng nhiên một trời kỷ niệm ập về làm tôi thấy lòng nao nao .

Mở gói ra là hơn chục cuộn len màu nâu , màu vàng , màu đỏ đất hay còn gọi là màu bã trầu và nhất là bắt gặp một cái khăn quàng cổ đang đan dở dang . cái này là của Má thôi , Má đang đan dở một cái khăn quàng , bao giờ vậy nhỉ ? Chắc là Má đã bắt đầu đan vào đầu mùa thu , như bây giờ , nhìn màu sắc Má chọn không thể lầm được ; màu của lá vàng , lá đỏ , lá nâu đang ngập tràn ngoài đường , qua những công viên , qua những cánh rừng , kể cả cánh rừng hạt dẻ ở Halle Má và Ba đã nhiều lần đến đây để đi lượm hạt . Trời trở lạnh sang thu , Má bắt đầu đan áo . Đầu tiên là một cái khăn quàng cổ . cái này là dễ nhất , một dẻo dài và rộng theo ý muốn , không thêm không bớt gì cả . Tôi đã thấy Má đan những cái bandeau để bịt đầu , lúc nào má cũng sợ lanh , sợ đau đầu mà . Nhưng đây là một cái khăn quàng màu nâu và bã trầu . Nhưng chắc là Má còn muốn đan cả một cái áo nữa chứ , đồ vào số cuộn len má đã mua . Khăn quàng chỉ cần 2-3 cuộn , đằng này đếm ra cũng đến gần 20 cuộn . Không biết má muốn đan áo kiểu gì , pha màu làm sao ? Một màu thì không đủ , mà pha màu thì pha làm sao nhỉ , vừa cho đủ len , vừa phải đẹp nữa .

Bỗng nhiên thấy nhớ Má và hình dung ra hình ảnh Má cặm cụi đan , một mình trong căn hộ trên lầu , đôi tay thoăn thoắt nhưng còn đầu óc Má lúc đó có được thảnh thơi không ? Má nghĩ gì về cuộc đời của mình , những hy sinh cho con và cháu , hoài niệm về một nơi chốn Má đã dựng xây lên để rồi cuối cùng phải bỏ hết để đi đến nơi xa cội nguồn này .

Cầm cái khăn quàng mới đan được một khúc với đôi kim đan số 5 , tôi thấy lòng mình chợt chùng xuống thật nhiều . Phải rồi ngày xưa tôi cũng biết đan và đã từng đan rất nhiều thứ . Chính Má đã dạy tôi đan , bắt mũi , hàng lên hàng xuống , rồi thêm rồi bớt , đan gấu , đan cổ . Má đã dạy tôi đan dớ cho các em bé . Tôi còn nhớ lúc đó tôi đã sản xuất ra cơ man nào là dớ len cho các mống nhỏ trong nhà , bên nhà bác Tự và cả Hương , Thảo chắc chắn đã từng đi những đôi dớ tôi đan. Rồi đan mũ , đan áo , mới đầu cho búp bê , sau đó là các em bé ( nhớ hồi đó có nhiều em bé lắm mà ! ) sau đó thì cho cả người lớn , nhất là cho tôi , cũng đã tự sản xuất ra áo len cho chính mình rồi hồi đó ! Nhớ những buổi chiều đi học về , dở đồ đan ra và ngồi bên của sổ nhìn ra cây đào , đan lấy đan để , bên cạnh còn có cái máy cassette nghe nhạc êm dịu nữa chứ . Hình ảnh người ngồi đan áo bên khung cửa này rất là thơ mộng ; nó gắn chặt vào ký ức của tôi , cái thuở mới lớn còn mộng mơ , một mình một cõi và thả hồn đi tứ phía , như không có ai có thể xâm nhập vào cõi riêng tư của mình được

Mới đây nhìn lại những tấm hình cũ của gia đình ở Dalat mới thấy ai cũng mặc áo len đan . Xứ lạnh mà . Dalat là xứ sở của môn đan áo cũng phải thôi . Làm gì mà có các cửa hàng bán quần áo sẵn như ở đây . Gì chứ áo len thì phải tự sản xuất lấy mà mặc . Má chắn chắn đã từng đan áo cho từng đó đứa con . Chúng tôi vẫn mặc áo Má đan cho đó , cũng không hề khen chê đẹp xấu , có áo mặc là được rồi , áo len cài , áo len chui , áo len cổ lọ , áo len cổ chư V , áo len cụt tay cho mùa hè .Tôi vẫn nhớ cái áo len cụt tay cổ chữ V của Ba mặc ra ngoài áo sơ-mi hằng ngày đi bán hàng ở tiệm Nhật Tân .

Sau đó thì Dalat cũng mở ra những tiệm đan áo thuê , nhất là khi bắt đầu phong trào đan áo bằng máy . Tôi còn nhớ cái máy may đầu tiên trong nhà mình là hiệu Brother , phải nhờ bà Bông ở Saigon đặt mua giùm cho . Phải đắn đo suy nghĩ lâu lắm má mới chịu mua cho ; là đó là cả một gia tài chứ có ít đâu . Ngày đầu tiên mang máy về , mới toanh còn trong hộp được mở ra dưới những con mắt thán phục và tò mò của lũ con nít . Hiệu Brother nổi tiếng của Nhật , phải đúng là máy đan Brother mới được . Bây giờ thì tôi xài máy in Brother , chứ may đan chắc đã đi vào dĩ vãng rồi .

Lúc đó còn có anh Doãn , cả lũ vừa đọc sách chỉ dẫn vừa ráp máy . Người đầu tiên thực tập máy đan nầy lại không phải là tôi mà là Lân . Tôi chưa thấy nó cầm kim đan bao giờ nhưng nó lại là người thích đan máy nhất . Thế là cả lũ thực tập , mới đầu còn ngập ngừng sau đó là tiếng kéo máy rẹc rẹc suốt cả ngày . Thích thú làm sao là một hàng chỉ cần kéo một tích tắc trong khi đan tay rị mọ cũng phải đến mấy phút . Rẹc rẹc cả ngày rồi thỉnh thoảng là tiếng la thất thanh của một đứa , kéo làm sao mà cả mảng áo bị rơi tuột ra khỏi máy vì sợi len không ăn vào máy ! Thế là lại phải hì hục mắc từng mũi vào máy trở lại , rồi lại tiếp tục kéo rẹc rẹc ; tiếng máy đan nghe cũng vui tai , mọi người hồi hộp chờ đợi sản phẩm ra lò sẽ ra sao , rồi pha màu , bớt nách , bớt cổ ; nhưng tôi nhớ Má không hề đụng tới cái máy đan mặc cho lũ con và cháu tha hồ chọc chạch và sản xuất áo len , còn mặc được hay không lại là chuyện khác !

Cầm mấy cuộn len trong tay tôi bỗng nảy ra ý định đan áo trở lại . Phải , 30 năm ở xứ này tôi không hề đụng đến cái kim đan .Ở đây xứ lạnh thật , còn lạnh hơn Dalat nhiều vậy mà nhu cầu đan áo không thôi thúc như xưa kia . Áo lạnh chỉ cần ra các cửa hàng may sẵn trăm kiểu , nghìn kiểu , đủ màu , đủ sắc mỗi năm một mode thay không kịp đến chóng cả mặt . Vậy mà vẫn có người còn đan áo ư ? Có phải vậy mà tiệm Phildar đã sập từ lâu và bây giờ đan áo trở thành một hobby kín đáo của một số người ít ỏi .

Năm ngoái tôi sang Mỹ thấy Quỳnh ngồi đan áo , tôi khá ngạc nhiên . Quỳnh nói tự sản xuất áo cho mình mặc cũng thích chứ , hơn nữa buổi tối ngồi xem tivi một mình thì đan áo cho đôi tay hoạt đọng tránh bị thấp khớp đồng thời cũng sáng tạo và sản xuất ra một cái gì . Hoặc ngồi đan áo để cho tâm hồn lắng đọng , không suy nghĩ , không stress , cũng là một cách để chống những ưu phiền của cuộc sống hằng ngày . Quỳnh thì đan , Hương thì thêu , còn tôi sẽ ráng đan cho xong cái áo Má định đan và còn dang dở . Không biết có đủ len không nữa đây ; nếu thiếu thì thật khốn khổ vì sau bao nhiêu năm đó làm sao kiếm được len Phildar và đúng cái màu nâu và màu đỏ đất của độ thu về này ?