Dalat thất thủ (Thanh Điệp)

Khu Vĩnh Chấn - Dalat

Thấy nhiều người viết về ngày 30-4, tôi cũng háo hức muốn đóng góp. Đã viết một lần rồi nhưng nghĩ sao lại xóa đi, bây giờ thì cố viết lại, xin kể cùng các bác.
Tôi là dân Dalat nên kỷ niệm của tôi là ngày 30-3-1975 chứ không phả 30-4 như các bác ở đây.
Lúc đó tôi đang ở Sàigon, thấy dân Dalat di tản ào ào về Sàigon mà ba tôi nhất định không đi nên tôi quyết định về nhà để thuyết phục ba tôi cho cả gia đình di tản.
Vé máy bay mua dễ ơi là dễ. Nhưng lúc lên máy bay vào sáng 30-3 thì chỉ có tôi và một bà khách khác. Một tiếp viên phi hành nhìn tôi rất lạ, hỏi:

-      Người ta mua vé bay bay về Sàigon không nổi mà tại sao cô lại về Dalat?

Đến phi trường Liên Khương thì sân bay hoàn toàn hoang vắng, không một bóng nhân viên làm việc, không một bóng hành khách chờ máy bay mà cũng chẳng có xe ca đưa về thành phố. Thì ra đó là chuyến bay cuối cùng lên Liên Khương và chắc là để đón những nhân viên của họ rời Dalat. Tôi đành lủi thủi đi bộ ra ngã ba đón xe đò về Dalat.

Phi trường Liên Khương

 

 

 

Về tới chợ, cửa tiệm, quán xá đóng cửa im ỉm, không bóng người qua lại trên đường. Vậy mà tôi còn cố dừng lại ngắm nghía hồi lâu chiếc xe Molotova, chiến lợi phẩm kéo về để ngay cổng chợ; nó thật xấu xí và thua xa GMC của mình!
Đến nhà mới chỉ kịp chào hỏi, ba tôi đã nói ngay:

 

-      Con chọn gia đình hay chọn tương lai? Nhất quyết gia đình mình không đi đâu cả!

Tôi như chết trân chẳng trả lời được gì.
Đến chiều, xe của Ty Thông Tin đến ngay ngã ba trước nhà và còn nói:

-      Quân dân Dalat nhất quyết tử thủ, không bỏ thành phố!

 Ừ nhỉ, chắc chắn là như vậy rồi; vì còn Võ Bị, còn Chiến Tranh Chính Trị và còn cả Cảnh Sát Dã Chiến ở đây cơ mà! Nhưng mới tới sáu giờ chiều, những hàng người lũ lượt đi qua nhà tôi, hết giòng người này đi xuôi lại đến giòng người kia đi ngược, thông báo cho nhau Ty Cảnh sát cháy rồi, đi thôi! Mặt mày mọi người ngơ ngáo, mang theo mấy túi vải hay bị chắc là quần áo. Có người lại có cả ruột tượng gạo đeo chéo qua người (lần đầu tiên tôi thất ruột tượng như vậy). Họ đi đâu? Về phía đèo Prenn hay về phía đèo Ngoạn Mục?
Đường xá nháo nhào, đến chín mười giờ đêm mới có một toán đia phương quân chạy bộ từ Lạc Dương về. Có anh lính cùng xóm hỏi vọng lên:

-      Bác ơi, bác có thấy mẹ con còn nhà không bác?

-      Không, bà ấy và mấy đứa nhỏ đi về phía ấp Ánh Sáng rồi!

-      Trời ơi!

 Anh lính chỉ kêu lên có thế rồi cởi phăng quấn áo lính, giầy lính vứt xuống đường, vứt súng xuống mương và chạy về nhà.
Nửa đêm, vợ chồng bà chị họ tôi phóng ào vào nhà nói với ba tôi:

-      Võ Bị rút rồi cậu ơi! Toàn là đi bộ về phía Trại Mát. Cầu Đại Ninh bị giật sập rồi, tụi cháu có nên đi không?

-      Đi đâu nữa bây giờ! Còn đâu yên hàn hơn Dalat mà đi. Lại còn nhà cửa vườn tược như vậy bỏ cho ai mà đi?

Trường Võ Bị Dalat

Anh chị tôi xuôi theo ba tôi và quyết định ở lại. Vậy mà bà ấy cũng kịp dúi vào tay tôi cái “sac” du lịch:

-      Cái này tao nhặt trên đường, chắc của một sinh viên Võ Bị nào đó mang nặng quá nên vứt lại. Mày xem giấy tờ người ta ra sao, giữ lại sau này trả cho người ta. Tội nghiệp!

Than ôi, nguyên chiếc sac chỉ toàn là bản nhạc, có bản ký tên ghi ngày tháng, có bản không; nhưng chẳng hề có tên tuổi gì cả. Nhưng rồi tất cả cũng sẽ bị đốt vì sợ tội “lưu giữ sách báo đồi trụy!”
Sang ngày 31-3, một cô bạn thưở nhỏ đến nhà nhờ chở honda đi lấy “tài liệu cách mạng” vì ”Mình là cán bộ VC đây, kể từ giờ phút này bạn phải bảo vệ cán bộ!!!”. Thì ra thế. Vậy mà mình vẫn tội nghiệp cho nó xanh xao vì nhà nghèo bệnh tật nên không học được, chứ có ngờ đâu cô ta bỏ học để đi ra đi vào bưng biền và xanh xao vì thiếu ăn và vì sốt rét. Đã thế, ngồi đàng sau lưng mình lại còn nhắc đi nhắc lại hoặc say sưa kể về thành tựu cách mạng. Đất nước thống nhất rồi, rồi tụi mình sẽ ra thăm thủ đô Hà Nội. Tiến bộ lắm bạn không thể nào tưởng tượng được đâu! Nước bạn Liên Xô giúp ta xây dựng, chỉ trong một đêm là đã xong mấy buynh đinh!!!

Khu Hòa Bình Dalat

Chưa xong, lúc chạy vòng khu Hòa Bình mình lại thấy một ông sư, đã từng gặp nhau và nói chuyện trong một trại hè công tác xã hội. Nhưng sư hôm nay ngồi sau xe Honda do một người nào đó chở; vẫn mặc áo nâu sòng nhưng …một khẩu súng lục đeo lủng lẳng ngang lưng!
Đất trời dường như đảo lộn, thế giới quay cuồng chung quanh tôi!
Ngày hôm sau 1-4, hai chị em tôi chở nhau vào trường Võ Bị. Cả khu vực rộng mênh mông nhưng lạnh lẽo và có gì như là bất trắc? Một số người đã vào đó trước tôi, có người lấy súng bắn vu vơ, có người vác cả chiếc độc bình to tướng lên vai (họ lấy làm gì nhỉ? Liệu nhà có đủ lớn để đặt cái bình này không? Bán thì ai mua trong lúc này?). Tụi tôi thì chỉ muốn vào thư viện để xem mấy ông Võ Bị đã đọc những sách gì? Ở góc thư viện có dấu vết một đám cháy nhỏ, còn tất cả vẫn còn nguyên, những chiếc độc bình trang trí ở góc phòng và chân cầu thang vẫn còn. Sách trên kệ vẫn chất đầy. Chúng tôi chú ý tới một kệ sách toàn sách khổ lớn, bìa dầy mầu xanh lá cây. Tụi tôi leo lên lấy đại một cuốn mở ra thì ra đó là cuốn tự điển La Rousse. Nguyên một cuốn tự điển to đùng mà chỉ có một vần P, một quyển khác thì chung ba vần X,Y,Z. Tụi tôi bỏ sách lại chỗ cũ và ra khỏi thư viện vì vẻ lạnh lẽo thấy rờn rợn. Rồi đây ai sẽ vào thư viện này và ai sẽ đọc những cuốn sách này? Trên đường về, tôi gặp mấy người Thượng đen đúa, mặc quần đùi, nhưng lại khoác áo đại lễ Võ Bị trắng tinh còn nguyên ngù vai đỏ và giây huân chương; hai vai khoác đầy là súng mà báng súng thì bóng loáng. Hoặc một người Thượng khác ngồi trên chiếc ghế xoay có bánh xe, cũng lấy từ trường Võ bị đang thả trôi theo cái dốc thoải về phía Thái Phiên.
Về tới chợ, thấy người ta lũ lượt đi hôi đồ. Tất cả các gian hàng trong chợ đều bị phá tung ra, người ôm quần áo, người ôm vải vóc. Lò bánh mì Vĩnh Chấn cũng bị bắn bật khóa cửa sắt để người ta vào lấy bột mì. Ai cũng có thể có súng, vì thành phố không có chính quyền, có người để tự vệ, có người để đi bắn ổ khóa lấy đồ.
Trong khi đó mấy đứa em trai tôi mê máy bay nên đã vào phi trường. Tụi nó kể là có một chiếc L19 còn nguyên xi, không biết phi công đâu mà không lái nó đi. Tôi có biết ông thượng sĩ không lưu làm ở phi trường Cam Ly, thì may sao ông lại đi qua nhà, tôi mời ổng vào hỏi:

-      Anh có biết lái L19 không?

Đại Học Dalat

-      Lái L19 hả, dễ như lái taxi!

-      Vậy chứ anh có biết là còn cái L19 còn nguyên nằm ở phi trường không?

-      Biết chứ! Mấy ông phi công đáp xuống đó rồi ra phố chơi, tới tối Võ Bị rút mà mấy ổng không dám vào phi trường nên đi theo mấy ông Võ Bị chứ gì?

-      Vậy anh có biết kho xăng phi trường ở đâu không?

-      Sao không biết, làm ở đó bao nhiêu năm chứ bộ!

-      Vậy ngày mai anh với hai chị em em vào phi trường, anh đổ xăng vào máy bay, chỉ cần bay xuống phi trường Phan Rang thôi là anh họ của em là phi công sẽ đợi ở đó, anh dám không?

-      Dám chứ, anh cũng quen anh của em mà.

-      Vậy ngày mai nghe!

Thế là hai chị em tôi chỉ gói vài bộ quần áo vào cặp táp để người lớn không nghi ngờ. Hôm sau ổng đến thật nhưng bảo ráng đợi cho ổng thu xếp việc nhà (không biết việc gì, vì ổng đã có vợ con gì đâu) và chắc chắn hôm sau tụi tôi sẽ đi Phan Rang bằng L19. Nhưng hai chị em hồi hộp quá cứ rù rì bàn tán, mẹ tôi nghi ngờ đi theo hỏi bàn cái gì, tụi tôi chối bai bải.
Ngày hôm sau (2-4), ổng lại cũng ra nhưng cứ ngập ngừng cái gì đó. Tụi tôi căn vặn ông lần nữa:

-      Anh có chắc chắn biết lái L19 không?

Domaine de Marie - Dalat

-      Anh nói là biết mà, lái dễ như lái taxi chứ có gì đâu.

-      Vậy sao mình không đi?

Ổng ầm ầm ừ ừ. Thì vừa lúc đó bố mẹ tôi ra lườm lườm nhìn ổng như ngầm đe dọa “anh tính chuyện gì với con gái tôi vậy?” Thế là ổng vội vàng chào hai người và nói thôi chiều bàn tiếp.
Buổi chiều hôm đó trời âm u và buồn dễ sợ. Mẹ tôi thì cứ gườm gườm nhìn theo chị em tôi. May sao có nhỏ bạn học cùng lớp tới rủ đi xem tình hình, tôi mới được ra khỏi nhà. Hai đứa đi lang thang lên tận Domain De Marie. Ở đó một mái lầu bị cháy, đường xá vắng đìu hiu. Thêm vào đó là chuyện buồn đứt ruột của cô bạn. Bồ nó đang học Y Khoa ở Sàigon, còn nó đang học ở Đại học Dalat. Ba mẹ nó cũng quyết định không đi đâu hết, nên một mình nó đã liều về Sàigon để mong gặp người yêu. Về đến Sàigon thì anh ấy lại sốt ruột về nó và về gia đình nên đã về Dalat. Nó lại xoay sở mãi mới mua được vé máy bay về Dalat thì cả gia đình người đó đã di tản rồi. Nó cũng kẹt lại nên tìm tôi để trút gánh nặng.
Hai đứa lang thang mãi dù chiều đã tàn, gió lạnh mà cũng chưa muốn quay về. Chợt một người đàn ông đạp xe đạp ngược chiều vội vàng thắng lại trước mặt hai đứa:

-      Các cô làm gì ở đây? Về nhà ngay đi, VC nó về tới số Bốn rồi kìa!

Góc hồ Xuân Hương

Ông ta vội vàng đạp xe đi tiếp, chúng tôi cũng sợ hãi quay về.

Như vậy là ba ngày Dalat không có chính phủ. Đến ngày 2-4, bộ đội Bắc Việt mới bắt đầu lục tục vào thành phố. Rất ít, từng nhóm ba bốn người đi bộ ngơ ngác; có nhóm năm bảy người được chở về bằng xe lam hoặc bằng xe dodge chở cát đá.
Vì thế ở Dalat có một con đường mang tên đường 2 tháng 4.
Và thế là xong!
Ông không lưu đã nhập vào với những người tiều phu, vào rừng chặt cây, chiều chiều gánh củi ra chợ bán.
Bạn tôi thì mãi mãi lạc mất người yêu, sau này vượt biên qua Úc và cũng không lấy chồng.
Còn tôi ở lại tiếp tục như một cây non thiếu ánh sáng, còi cọc mà không hề lớn khôn thêm.

Còn biết bao nhiêu chuyện nữa mà không thể nào kể hết. Và tất cả vẫn còn rõ ràng trong trí nhớ như chỉ vừa mới hôm qua!
Buồn ơi là buồn…

Thanh Điệp (04/05/2015)