Mùa thu - by Hương Quỳ

(Hình chụp của Quỳ)

Tôi sinh ra  ở một xứ sở không có bốn mùa xuân hạ thu đông . Thành phố tôi lớn lên quanh năm chỉ thấy xanh ngắt màu thông  . 

Vào độ thu về tại những nơi khác , Dalat chỉ có sương mù và heo heo gió lạnh của những ngày đầu tựu trường . Hoặc những đợt mưa dầm ảnh hưởng bão rơi rớt từ những vùng biển xa  .Thi thoảng thấy được vài màu úa trên  cây hoa anh đào , nhưng loại cây này cũng không ở cùng nhau nhiều trong thành phố , nên tôi chỉ thấy mùa thu qua tranh ảnh.

Những năm bắt đầu phải đi học xa nhà , tôi đã thấy được cảnh rừng thay lá  trên những đồn điền cao su dọc con đường gần đến đến Saigon . Những hàng cây thẳng tắp  , dài hun hút , chấm dứt bằng một ô nắng nhỏ  đàng tít xa . Rặng lá vàng thành những vết màu quét theo tốc độ của xe chạy , đưa tôi đến mong ước một ngày nào đó được đặt chân đến một khu rừng đang vào thu .

Dù với cảnh thu hiếm hoi được nhìn tận mắt , tôi vẫn quyết định sẽ chọn mùa thu là mùa yêu thích nhất trong năm. Có lẽ do ảnh hưởng của tiểu thuyết và phim ảnh tôi đã nhồi nhét trong đầu.

Tôi đặt chân đến Bỉ vào tháng 3 vài chục năm trước . Trên đường rời phi trường về nhà , tôi hân hoan thu vào mắt mình những dáng cây trơ trụi  y như những tấm thiệp Noel và bầu trời xám chì,( niềm hãi hùng của ông anh qua đây du học đã từ lâu) . Trời vẫn còn đổ lạnh . Lúc đó mới thấu hiểu thế nào là cái lạnh đến cắt da  khi ở trong căn biệt thự của ông anh , nơi những lò sưởi điện không đủ sưởi ấm tất cả các phòng . Tôi đứng trước khung cửa sổ của phòng khách , ngắm những chậu  penssée tươi tắn khoe những bông hoa như những nét cười trên khuôn mặt , tự hỏi sao hoa còn tươi được trong cái lạnh rút người đến thế . Những căn nhà hàng xóm đối diện có vườn tược tuy trơ trụi  mùa đông , nhưng đã được thu dọn gọn gàng , còn lượn lờ làn khói trên mái nhà từ những lò sưởi , gợi trong tôi một chút se lòng khi nghĩ đến quê hương vừa rời bỏ với hoạt cảnh chia tay đẫm nước mắt giữa kẻ ở lại và người đi  , người đi dạo ấy , là không có ngày về . Nghĩ mình như cánh chim trời , chỉ nhờ một chuyến bay xa , đã được ở trong một đất nước khác , khung cảnh khác , không thể không  thấy tương lai còn mịt mùng trước mắt .

Đó cũng là lần đầu tiên vợ chồng ông anh tôi dẫn cả nhà đi dạo trong rừng Halle . Rừng khoe cảnh trơ trụi , với thảm lá khô của mùa thu năm trước , chưa thấy mầm xanh ló đầu lên ở đâu . Cả những cây dương xỉ , điển hình cho đợt tiến hóa đầu tiên cho thảm thực vật của sự sống của trái đất , như bài học xưa kia ở trường sinh lý sinh hóa , vẫn ngã gục với những cành lá nâu đen . Rừng êm đềm và trật tự ,  cho tôi cảm giác thân quen với Dalat  nhờ những đám thông um tùm xanh ngắt ở bìa rừng , dù vẫnkhông phải là loài thông ba lá.

Cuộc sống của những năm tháng tiếp theo kéo chúng tôi quay cuồng , bận tíu tít để gầy dựng một tương lai mới . Những lúc rảnh rang tận hưởng cảnh lạ xứ người , chỉ giới hạn trong những lần thăm viếng những công viên , những ô xanh trên bản đồ thành phố của bà chị sưu tầm . Hoặc quẩn quanh ở Halle , nơi có căn nhà của ba má tôi , điểm hội tụ cho những bữa ăn tối thứ bẩy cùng con đường đi dạo dưới dòng kinh nối liền Bruxelles và Charleroi ở gần đó.

Lạ lùng , trong hồi tưởng của tôi về những tháng năm ấy , không có một ấn tượng nào ghi lại về những mùa thu đã đi qua . Có lẽ vài chục năm trong chế độ đổi đời , cho tôi một cái nhìn khác về chung quanh. Chúng tôi không hề bị thiếu thốn trong những năm sau giải phóng , nhưng chúng tôi đã nhìn thấy sự cùng cực chung quanh . Nên ở đây , tôi choáng lộn với những đường phố trật tự , những dòng xe như đèn kéo quân , thi thoảng mới nghe thấy một tiếng còi , không ầm ĩ náo nhiệt  bởi tiếng động cơ cộng thêm tiếng bóp kèn liên tục như ở quê nhà . Những khu nhà cao tầng tân tiến , thường là nền cho tôi trong những bức hình chụp tượng trưng cho đất nước tạm dung. Và hoa lá bạt ngàn của mùa xuân , trong công viên , trên đường phố , trên các balcon nhà cửa , trong những khu vườn , vẫn kéo bước chân tôi đi ngắm nhìn không chán mắt . Mùa hạ còn đặc biệt hơn với mặt ánh sáng mặt trời đến cả 10 giờ tối; gặp những hôm trời đẹp , có thể ngồi ngoài vườn rất khuya để tán gẫu , tuyệt vời hơn nữa là chả thấy bóng dáng muỗi mòng đến quấy rầy những đêm dài như thế . Mùa đông , hăm hở rượt đuổi theo tuyết rơi , kéo cả Ba Má đi ngắm khung cảnh phủ màu áo trắng , kể cả tìm đến các bờ dốc ở sườn đồi trong các công viên để say mê theo tốc độ lao xuống của những xe trượt tuyết của trẻ con .Hương xưa của phiên chợ cuối năm tại Dalat còn tìm lại được qua khu kermesse của thành phố  với những trang trí và các bản nhạc Noel , cùng mùi bánh bột chiên tỏa ra thơm ngát trong không gian.

Mùa thu , trong ký ức tôi chỉ là những lần vào rừng tìm hạt dẻ về nướng , mắt  cúi xuống đất để tìm , có ngẩng lên cao , thì cũng để định hướng lá hạt dẻ đang nằm trên cây nào để đến dưới gốc cho nhanh ! Cũng có đi dạo trong rừng , nhưng màu lá rừng đổi sắc , như thiên nhiên tung ra hào phóng những đám pháo hoa , không cho tôi cảm giác hài lòng vì đã đạt được một ước mơ thuở thiếu thời. 

Chỉ đến khi cuộc sống ổn định hơn , có thì giờ thong thả hơn , tôi mới thấy xôn xao khi nhìn lịch thấy là ngày bắt đầu của mùa thu

Trước hết là màu nắng xiên của mặt trời xuống thấp , điển hình của những đất nước nằm trên phương bắc . Những hôm trời có mây , tôi đã ngắm nhìn không chán mắt màu tím thẫm , chuyển sang ửng đỏ , rồi xuất hiện màu cam , cuối cùng là những đám mây vàng óng tươi tắn báo hiệu bình minh . Cả một khung cảnh rực rỡ trên ngay cả những nóc nhà của thành phố , không cần phải ở giữa một thiên nhiên mênh mông . Màu nắng vàng đặc biệt theo tôi cả ngày , có quấy rầy lúc lái xe thật đấy , nhưng gợi nhớ trong tôi những lần lên sân cù Dalat , tình cờ thấy màu nắng ấy trải dài trên những triền cỏ nâu.

Chiều tà , rất sớm , khoảng 6 giờ , lại là một cảnh khác . Nắng chỉ còn trên đầu ngọn cây , chia không gian làm hai cảnh sắc , phía dưới đã là bóng dâm , chỉ còn trên cao màu nắng tô thêm ánh vàng óng cho hàng cây vào thu . , 

Nắng chiều lung linh trên lá , lấp lánh như ánh phản chiếu của mặt trời trên mặt nước hơi gợn sóng . Tôi như nghe được cả ngàn tiếng chuông phong linh đang reo lanh canh  trong không gian , như lời chào giã biệt đợt nắng cuối cùng cho một ngày . Đi dạo những buổi chiều như thế , mới thấm thế nào là tâm tư lắng đọng , cứ thấy nao lòng vì những điều chưa hẳn có duyên cớ .

Và tôi nghĩ , tâm trạng này , chắc chỉ có ở những người tuổi đời bắt đầu bước vào tuổi xế chiều như tôi , đi theo những bước chân mình , là những hồi tưởng về tháng ngày qua . Tương lai nhìn tới , cũng chỉ còn là những tính toán không còn sôi động nữa.

Tôi đi trong khu rừng Foret de Soignes , cũng là những hàng cây được trồng thẳng tắp , cũng thấy những ô nắng nằm xa xa ở cuối con đường . Cảnh trí y hệt mùa thu được vẽ trong những bức tranh "sến" bên quê nhà . Lúc nào cũng phải là một cặp tình nhân đi dạo dưới màu lá vàng . Cảnh thật ở đây cũng vậy , đầy những người đi dạo , đầy những họa sĩ cố nắm bắt sắc màu trên bức tranh của mình , đầy những người lăm lăm máy ảnh như tôi , tìm cách ghi lại nhưng nét độc đáo của thiên nhiên trao tặng . Khó lắm , theo cảm nhận của mỗi người , làm sao diễn tả được hết cái đẹp trong từng chiếc lá vàng như thế.

Trước cổng nhà tôi , vừa được trồng một cây maple . Cây còn bé , lá cây cũng bé oặt . Cũng có đổi màu lá , nhưng chả hùng tráng tí nào , chả tạo được cảnh thu cho đường phố . Lại thêm vài trận gió , thì đã trơ trụi cành . Trong vườn nhà đồng quê , những cây cho bóng mát thì lá khô đen rồi rụng xuống , cộng với lá rơi từ những cây của hàng xóm , chỉ thấy một cảnh quét lá đến phờ phạc cả người , mất cả thơ mộng ! 

Mùa thu những năm sau này còn được nhớ tới qua ngày lễ Các thánh vào đầu tháng 11 . Những chậu hoa cúc đủ màu sắc được bày bán khắp nơi . Thiên hạ mua chúng một cách hào phóng để đi viếng mộ người thân . Mỗi lần đi qua các nghĩa trang vào dịp này , thấy hoa bạt ngàn bên cạnh các mộ chí , làm mất đi vẻ ảm đạm của nơi đây . Ba Má tôi mất đi , tro được rải ra biển , mong rằng sẽ theo biển khơi quay lại được chốn quê nhà . Dịp này , chúng tôi mang hoa ra biển , tính toán giờ giấc thủy triều lên xuống để tung những bó hoa  thân tặng cho sóng nước cuốn đi . Có năm hoa quẩn quanh trên bờ , không nỡ rời những ghềnh đá của bờ đê , có năm hoa trôi ngược lại vào bờ , nằm tơi tả khiến chúng tôi thấy quặn thắt trong lòng như Ba Má không còn ở đó chờ đón chúng tôi . Năm nay , hiếm hoi được một ngày đẹp trời . Biển vẫn xám ngắt , nhưng bầu trời rất xanh cùng những tia nắng ấm khiến chúng tôi tưởng như mình đang ở giữa mùa hè , và những bó hoa tung ra , được sóng nước êm ả cuốn ra khơi , thấy an lòng hơn .

Thế đấy , sẽ còn có dịp đếm những mùa thu trôi qua trong cuộc đời , đến giờ , trong hồi tưởng của tôi , không thấy hối tiếc những thời gian đã trôi qua , chỉ mong rằng tương lai sẽ vẫn là như thế mãi , tre già măng mọc , luật sinh tồn của đời sống , thấy lòng êm ả hơn trong sắc lá đổi màu . thấy những chiếc lá cuối cùng còn trên cây , tự nhủ , ráng chờ cho đến mùa xuân , hoa lá sẽ đâm chồi nẩy lộc ....
(11/10/2014)